Sốc văn hóa là điều mà hầu hết du học sinh Việt Nam đều phải trải qua khi đặt chân đến Nhật Bản. Sự khác biệt về cách giao tiếp, lối sống, thói quen ăn uống và phong tục tập quán đã tạo nên những thách thức không nhỏ, khiến nhiều bạn trẻ cảm thấy “choáng ngợp” trong thời gian đầu. Trong bài viết này, hãy cùng VJLink tìm hiểu những cú sốc văn hóa điển hình mà du học sinh Việt Nam thường gặp phải khi bắt đầu hành trình học tập tại xứ sở hoa anh đào nhé!
1. Giao tiếp kiểu Nhật – “Im lặng là vàng”
Một trong những cú sốc văn hóa đầu tiên mà du học sinh Việt thường gặp phải khi đến Nhật Bản là phong cách giao tiếp độc đáo của người Nhật. Nếu người Việt thường cởi mở, dễ bộc lộ cảm xúc, thì người Nhật lại ngược lại – họ rất kín đáo và điềm đạm trong cách thể hiện cảm xúc. Chính vì thế, khái niệm “im lặng là vàng” trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa giao tiếp của người Nhật.
Người Nhật rất coi trọng sự im lặng trong giao tiếp, xem đó như một biểu hiện của sự tôn trọng, suy nghĩ sâu sắc và sự tinh tế. Trong một cuộc trò chuyện, họ thường để lại khoảng lặng sau mỗi câu nói để suy nghĩ trước khi trả lời và không cảm thấy cần thiết phải lấp đầy những khoảng trống bằng lời nói như người Việt. Điều này có thể khiến du học sinh cảm thấy bối rối hoặc nghĩ rằng người Nhật không quan tâm đến cuộc trò chuyện. Tuy nhiên, sự im lặng này lại là cách họ thể hiện sự lắng nghe và tôn trọng đối phương.
Bên cạnh đó, người Nhật thường tránh thể hiện quan điểm cá nhân quá mạnh mẽ hoặc đối đầu trực tiếp trong giao tiếp. Họ sử dụng nhiều ngôn từ lịch sự, vòng vo, tránh gây mất lòng người khác. Để thích nghi với phong cách này, du học sinh cần học cách sử dụng các câu nói lịch sự, biết kiềm chế cảm xúc và không nên phản ứng quá nhanh trước những tình huống không thoải mái.
2. Quy tắc xã hội nghiêm ngặt – Khi mọi hành động đều có quy chuẩn
Nhật Bản nổi tiếng là một quốc gia với các quy tắc xã hội nghiêm ngặt và sự tuân thủ kỷ luật cao trong mọi hành động. Đối với du học sinh Việt Nam, việc thích nghi với những quy tắc này đôi khi có thể trở thành một thử thách lớn. Từ cách sử dụng ngôn ngữ, cúi chào, đến cách tặng quà, người Nhật đều có những quy chuẩn rất riêng biệt mà bạn cần hiểu và tuân thủ.
Cách sử dụng kính ngữ
Kính ngữ (敬語 – keigo) là một phần quan trọng trong giao tiếp hàng ngày tại Nhật Bản, thể hiện sự tôn trọng đối với người khác, đặc biệt là với những người lớn tuổi, cấp trên hoặc người có địa vị cao hơn. Cách sử dụng kính ngữ rất phức tạp và cần phải học hỏi nghiêm túc, từ việc sử dụng động từ, danh từ đến cách xưng hô. Nếu sử dụng sai, bạn có thể vô tình gây mất lòng hoặc bị coi là thiếu tôn trọng.
Cúi chào – Nét đẹp trong văn hóa tôn trọng
Cúi chào là một trong những quy tắc xã hội quan trọng nhất ở Nhật Bản, thể hiện sự kính trọng, biết ơn và thái độ lịch sự. Có nhiều cách cúi chào khác nhau tùy thuộc vào tình huống, mức độ trang trọng và đối tượng giao tiếp:
- Cúi nhẹ (15 độ) khi chào hỏi bạn bè, đồng nghiệp.
- Cúi chào 30 độ khi chào hỏi trong môi trường công sở hoặc khách hàng.
- Cúi chào 45 độ khi gặp gỡ đối tác, cấp trên, hoặc thể hiện sự xin lỗi, biết ơn sâu sắc.
Hãy luyện tập cách cúi chào đúng cách, vì đó là dấu hiệu của sự tôn trọng và chuyên nghiệp trong giao tiếp với người Nhật.
Tặng quà – Nghệ thuật của sự tinh tế
Tặng quà ở Nhật Bản không chỉ là một hành động xã giao mà còn là một nghệ thuật. Khi tặng quà, người Nhật chú ý đến từng chi tiết, từ cách gói quà đến thời điểm và cách thức trao tặng. Thường thì quà sẽ được gói cẩn thận và người nhận sẽ mở quà sau khi về nhà chứ không mở ngay trước mặt người tặng. Điều này thể hiện sự tôn trọng và không muốn gây áp lực cho người tặng quà.
Tuân thủ quy tắc nơi công cộng
Người Nhật rất coi trọng việc tuân thủ quy tắc nơi công cộng, như không nói chuyện điện thoại trên tàu, xếp hàng khi chờ đợi, giữ vệ sinh nơi công cộng và không gây ồn ào. Những hành vi này phản ánh ý thức tôn trọng người xung quanh và tạo nên một xã hội trật tự, kỷ luật.
3. Lối sống “Sạch – Ngăn nắp – Đúng giờ” – Sự chuẩn mực và kỷ luật
Khi nhắc đến Nhật Bản, điều đầu tiên mà nhiều người nghĩ đến chính là lối sống “Sạch – Ngăn nắp – Đúng giờ” của người dân nơi đây. Đây là một trong những giá trị văn hóa đã ăn sâu vào tư tưởng và hành động hàng ngày, tạo nên hình ảnh một đất nước kỷ luật và chuẩn mực. Đối với các du học sinh Việt Nam, việc thích nghi với lối sống này là một thử thách không nhỏ, nhưng cũng là cơ hội để học hỏi và rèn luyện bản thân.
Sạch sẽ – Sự quan tâm đến môi trường và cộng đồng
Người Nhật rất coi trọng vấn đề vệ sinh và luôn giữ gìn môi trường xung quanh sạch sẽ. Bạn sẽ dễ dàng nhận thấy rằng đường phố Nhật Bản hầu như không có rác và các khu vực công cộng như công viên, ga tàu điện ngầm, nhà vệ sinh luôn được giữ gìn sạch sẽ, ngăn nắp. Điều này là kết quả của việc giáo dục ý thức vệ sinh từ nhỏ và sự tuân thủ quy tắc của người dân.
Một điểm đặc biệt là ở Nhật Bản, rác thải được phân loại rất cẩn thận theo từng loại: rác cháy được, rác không cháy được, rác tái chế, … Các quy định về phân loại rác rất nghiêm ngặt và nếu không tuân thủ, bạn có thể bị phạt.
Ngăn nắp – Tính tổ chức và sắp xếp mọi thứ gọn gàng
Người Nhật nổi tiếng với thói quen sống ngăn nắp và tỉ mỉ trong việc sắp xếp mọi thứ. Dù là trong nhà ở, nơi làm việc hay trường học, mọi thứ đều được sắp xếp theo trật tự và ngăn nắp. Bạn sẽ thấy mọi vật dụng được đặt đúng chỗ, không gian sinh hoạt luôn gọn gàng, không có sự bừa bộn.
Thói quen này không chỉ thể hiện sự tôn trọng không gian chung mà còn giúp tạo ra một môi trường sống thoải mái, hiệu quả hơn. Du học sinh khi đến Nhật Bản nên rèn luyện cho mình thói quen ngăn nắp, sắp xếp đồ đạc gọn gàng, vừa thể hiện sự tôn trọng văn hóa địa phương, vừa giúp bản thân sống thoải mái hơn.
Đúng giờ – Thước đo của sự chuyên nghiệp và tôn trọng người khác
Ở Nhật Bản, đúng giờ không chỉ là một thói quen mà còn là một biểu hiện của sự tôn trọng, trách nhiệm và tính kỷ luật. Người Nhật luôn coi trọng việc tuân thủ thời gian, dù là trong các cuộc hẹn, công việc hay thậm chí là khi sử dụng phương tiện công cộng. Việc đến muộn, dù chỉ một vài phút, có thể bị coi là hành vi thiếu tôn trọng và thiếu chuyên nghiệp.
Đặc biệt, trong môi trường học tập và làm việc, du học sinh Việt cần phải chú ý đến vấn đề đúng giờ. Việc đi muộn không chỉ ảnh hưởng đến bản thân mà còn gây ấn tượng xấu và ảnh hưởng đến người khác.
4. Văn hóa làm việc – Tinh thần Samurai hiện đại
Nhật Bản được biết đến là một trong những quốc gia có nền văn hóa làm việc đặc biệt, nổi bật với tinh thần kiên trì, cống hiến và sự kỷ luật cao. Tinh thần Samurai – biểu tượng của sự dũng cảm, kiên định và trung thành – đã ăn sâu vào tư tưởng và cách làm việc của người Nhật, tạo nên một “Samurai hiện đại” trong thế giới công việc ngày nay. Đối với các du học sinh Việt Nam, việc thích nghi với văn hóa làm việc này đòi hỏi sự nỗ lực và khả năng thích ứng cao, nhưng đó cũng là cơ hội để học hỏi và trưởng thành.
Làm việc chăm chỉ và tận tụy – Tinh thần vượt khó
Người Nhật nổi tiếng với tinh thần làm việc chăm chỉ và tận tụy. Họ sẵn sàng dành nhiều giờ làm việc liên tục, không ngại đối mặt với những khó khăn, thử thách để hoàn thành nhiệm vụ. Trong môi trường làm việc, tăng ca hoặc làm việc ngoài giờ là điều rất phổ biến và người lao động thường tự nguyện ở lại làm việc thêm mà không cần sự thúc ép từ cấp trên.
Đối với du học sinh Việt Nam, đặc biệt là những bạn vừa học vừa làm, việc phải thích nghi với nhịp độ công việc cao và yêu cầu sự kiên trì có thể là một thử thách lớn. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để bạn rèn luyện sự bền bỉ và tinh thần trách nhiệm trong công việc.
Tinh thần đồng đội và trách nhiệm với tập thể
Người Nhật coi trọng tinh thần đồng đội và luôn đề cao lợi ích của tập thể hơn cá nhân. Trong công việc, họ luôn sẵn sàng hỗ trợ đồng nghiệp, chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức để cùng nhau đạt được mục tiêu chung. Tinh thần này thể hiện rõ qua các buổi họp, các hoạt động nhóm và việc cùng nhau tìm ra giải pháp cho các vấn đề khó khăn.
Đối với du học sinh, việc tham gia vào các hoạt động nhóm, dự án chung là cơ hội tuyệt vời để học hỏi tinh thần đồng đội, cách làm việc nhóm hiệu quả và nâng cao kỹ năng giao tiếp.
Chú trọng đến từng chi tiết – Tinh thần cầu toàn trong công việc
Người Nhật rất chú trọng đến sự hoàn hảo và chi tiết trong công việc. Dù là công việc nhỏ nhất, họ luôn đặt tâm huyết và sự tỉ mỉ vào đó. Họ tin rằng sự hoàn hảo trong từng chi tiết nhỏ sẽ góp phần tạo nên thành công lớn.
Đối với các du học sinh Việt Nam, việc học tập và rèn luyện tính tỉ mỉ, cẩn trọng trong công việc sẽ giúp bạn thích nghi tốt hơn với môi trường làm việc tại Nhật Bản và tạo ấn tượng tích cực với nhà tuyển dụng.
Tinh thần Kaizen – Luôn luôn cải tiến
Kaizen (改善) là một triết lý làm việc nổi tiếng của người Nhật, có nghĩa là “cải tiến liên tục”. Triết lý này khuyến khích mỗi cá nhân không ngừng tìm cách cải thiện công việc, từ những chi tiết nhỏ nhất, để ngày càng hoàn thiện và nâng cao hiệu suất. Tinh thần Kaizen không chỉ áp dụng trong công việc mà còn trong cuộc sống hàng ngày, giúp mỗi người luôn phấn đấu để trở nên tốt hơn.
Đối với du học sinh, việc áp dụng tinh thần Kaizen vào quá trình học tập và làm việc sẽ giúp bạn không ngừng phát triển bản thân, học hỏi từ những sai lầm và trở nên hoàn thiện hơn.
5. Khác biệt trong ẩm thực và nhà ở – Một Nhật Bản hoàn toàn khác biệt
Khi đến Nhật Bản, một trong những cú sốc văn hóa lớn nhất mà nhiều du học sinh Việt Nam phải đối mặt chính là sự khác biệt trong ẩm thực và nhà ở. Đây là hai yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày nên du học sinh cần thích nghi nhanh chóng để có thể hòa nhập và tận hưởng trọn vẹn trải nghiệm tại xứ sở hoa anh đào.
Ẩm thực – Thế giới của sự tinh tế và phong phú
Ẩm thực Nhật Bản nổi tiếng trên toàn thế giới bởi sự tinh tế, phong phú và mang đậm bản sắc văn hóa. Tuy nhiên, sự khác biệt trong cách chế biến và khẩu vị có thể khiến nhiều du học sinh Việt Nam cảm thấy bỡ ngỡ trong thời gian đầu.
- Món ăn sống (Sashimi, Sushi): Người Nhật rất ưa chuộng các món ăn tươi sống, đặc biệt là các loại hải sản như cá, mực, tôm,… Sashimi và Sushi là hai món ăn biểu tượng của Nhật Bản, nhưng đối với những ai chưa quen với việc ăn đồ sống, đây thực sự là một thử thách lớn. Hương vị tươi mới, ngọt tự nhiên của nguyên liệu sẽ dần trở nên hấp dẫn nếu bạn cho mình cơ hội thử và làm quen.
- Các món ăn lên men (Natto, Miso): Natto (đậu nành lên men) là một trong những món ăn nổi tiếng nhưng lại gây “ám ảnh” với nhiều du học sinh Việt bởi mùi hương đặc trưng và vị đậm đà. Tuy nhiên, nếu có thể vượt qua được ấn tượng ban đầu, bạn sẽ nhận ra sự bổ dưỡng và lợi ích sức khỏe mà món ăn này mang lại.
- Khẩu phần ăn ít và bày trí tinh tế: Người Nhật rất chú trọng đến sự cân bằng dinh dưỡng và cách bày trí món ăn. Khẩu phần ăn thường nhỏ, mỗi món ăn được trình bày đẹp mắt trên các đĩa nhỏ. Đối với du học sinh Việt Nam, vốn đã quen với những bữa ăn phong phú và khẩu phần lớn, việc chuyển sang phong cách ăn uống này đòi hỏi thời gian để thích nghi.
Nhà ở – Tiện nghi trong không gian nhỏ gọn
Nhà ở tại Nhật Bản, đặc biệt là tại các thành phố lớn như Tokyo, Osaka, thường có diện tích khá nhỏ và được thiết kế tối ưu hóa để tiết kiệm không gian. Điều này có thể là một cú sốc lớn đối với du học sinh Việt Nam, những người đã quen với không gian sống rộng rãi ở quê nhà.
- Căn hộ siêu nhỏ (Leo Palace, One-Room Apartment): Nhiều du học sinh sẽ trải nghiệm cuộc sống trong những căn hộ chỉ có diện tích khoảng 10-20m², với mọi tiện nghi được sắp xếp hợp lý trong một không gian hạn chế. Phòng ngủ, nhà bếp, phòng tắm và khu vực sinh hoạt thường gộp chung, đòi hỏi bạn phải tổ chức và sắp xếp đồ đạc một cách khoa học.
- Futon và Tatami – Giấc ngủ truyền thống: Một trong những điểm độc đáo của nhà ở Nhật Bản là sử dụng Futon (nệm trải sàn) thay vì giường. Futon thường được trải ra khi ngủ và cuộn lại gọn gàng vào buổi sáng để tận dụng không gian. Ngoài ra, sàn nhà thường được lát bằng chiếu Tatami, tạo cảm giác ấm cúng và gần gũi.
- Phòng tắm chung (Sento, Onsen): Một trải nghiệm thú vị và khá lạ lẫm với du học sinh Việt là việc sử dụng phòng tắm chung tại các nhà tắm công cộng (Sento) hoặc suối nước nóng (Onsen). Đây là nét văn hóa đặc trưng của người Nhật, nơi bạn có thể thư giãn, giải tỏa căng thẳng và tận hưởng không khí cộng đồng.
Những cú sốc văn hóa mà du học sinh Việt Nam gặp phải khi đến Nhật Bản là một phần không thể tránh khỏi trong quá trình hòa nhập và thích nghi với môi trường mới. Sự khác biệt về ngôn ngữ, phong tục tập quán và cách thức giao tiếp có thể khiến cho các bạn cảm thấy bỡ ngỡ và cô đơn. Tuy nhiên, đây cũng chính là cơ hội để các bạn mở rộng tầm nhìn, học hỏi và phát triển bản thân. Hiểu rõ những điều này sẽ giúp các bạn chuẩn bị tốt hơn cho hành trình du học Nhật Bản của mình trong tương lai sau này.
>>> Xem thêm: Du học Nhật Bản nên học ở thành phố nào?
——————————————————————————————————-
CHÚC CÁC BẠN THÀNH CÔNG!
CÔNG TY TNHH LIÊN KẾT TỔNG THẾ VIỆT NHẬT
Đ/c: Liền kề 19-07 khu đô thị mới Phú Lương, Phú La, Hà Đông, Hà Nội
Hotline/zalo: 0978 557 788
Fanpage: https://www.facebook.com/info.vjlink
